Вина и лидерство

                                 

Дали добрите лидери се раѓаат или се создаваат? До некој степен, секако, ова е погрешно прашање. Личносните карактеристики може да бидат предиспозиција за личноста да биде лидер, па дури и да има некаков потенцијал ефективно да води, но сепак има многу работи што треба да се научат за да се биде добар лидер.

Врз основа на претходно кажаното, спроведено е истражување кое ги испитува личносните карактеристики кои некому му даваат предност во стартот кон успешен лидер.

Психолозите ги идентификувале димензиите на личност, кои ним им се познати како „Големите пет“: невротицизам (како емоционална стабилност), екстраверзија, отвореност, свесност и согласност.

Сите пет карактеристики, до некој степен, се поврзани со лидерството. Луѓето кои се отворени за искуства, на пример, ќе бидат подобри лидери од оние оние кои не се. Можеби е очигледно, совесните луѓе се, исто така, подобри од оние кои не се толку совесни. Луѓето кои се емоционално стабилни се поефективни како лидери во споредба со оние кои не се толку емоционално стабилни.  Другите две карактеристики имаат покомплексна врска со лидерството.             

Согласноста е степен до кој личноста се согласува со ставовите и мислењата на другите. Умерен степен на согласност со другите е добар за лидерите, бидејќи тие треба да можат да имаат добри односи со другите. Сепак, лидерите кои се многу согласни, нема да им кажат на другите луѓе она што не сакаат да го слушнат. Па така, високото ниво на согласност  не е добро и пожелно за лидерството.  

Екстраверзијата е степен до кој некоја личност контактира со други луѓе и сака да е во центарот на вниманието. Очигледно е дека лидерите  не треба да имаат проблем при интеракција со други и да ги пренесат идеите од работната група во пошироката јавност. Во исто време, лидерот кој премногу ја сака централната улога, може да не им даде доволно признанија на другите членови од групата за нивните напори и труд.

Секако, има и многу други карактеристики кои ја дефинираат личноста, освен овие „Големи Пет“. Истражувано е влијанието на склоноста на луѓето да чувствуваат вина, врз способноста за лидерство.    

Во ова истражување, направена е разлика меѓу две поврзани емоции – вина и срам. Луѓето искусуваат вина кога имаат одговорност за она што не успеале да го  остварат  (и во приватниот и во професионалниот живот). Емоцијата е фокусирана на неуспехот. Срамот, исто така, произлегува од неуспехот во остварувањето на некоја одговорност, но е фокусирана на самиот себе. Луѓето искусуваат срам кога чувствуваат дека се лоши личности, а тоа чувство е предизвикано само од нивниот неуспех.

Во една студија, вината и срамот биле мерени со употреба на прашалници, во кои луѓето биле замолени да замислат дека не успеале да исполнат некоја важна задача или одговорност. Ги оцениле и двете емоции со степен до кој тие би се чувствувале лошо за она што се случило (вина), како и за  степенот до кој би се чувствувале лошо за самите себе (срам). Учесниците, исто така, пополниле и инструмент со кој се добиваат податоци за „Големите Пет“ димензии.

Неколку дена подоцна, учесниците дошле во лабораторијата, во групи, и извеле серии на групни активности. Во една од нив, на пример, групата треба да замисли дека развиваат реклами за нови продукти. По изведувањето на групните активности, учесниците ги оценувале другите членови на групата за нивното лидерство во тек на активностите.

Најдобар предиктор за тоа дали луѓето би зеле лидерска улога во оваа студија, бил степенот до кој луѓето чувствуваат вина, како резултат на неуспесите. Тенденцијата да се искуси вина била многу помоќен предиктор отколку било која од „Големите Пет“ карактеристики.

Во друго истражување, учесниците ги оцениле нивните тенденции за искусување вина и срам, како во петходно наведениот пример. Дополнително, тиего оценувале и чувството на одговорност за другите луѓе. Учесниците во ова истражување биле студенти по бизнис. Мерките за лидерство, во овој случај се дадени од страна на центарот за лидери, воден од факултетот за бизнис, каде учесниците студираат.

Како што е претходно опишано, тенденцијата на луѓето да чувствуваат вина (наместо срам) може да ги предвиди независните оцени за тоа колку учесниците биле добри како лидери. Тенденцијата да чувствуваат вина, исто така, го предвидува чувството на одговорност за другите. Статистичките анализи сугерираат дека вината влијае врз чувството на одговорност за другите, кое ги прави луѓето успешни како лидери.

Секако, ова истражување не ги посочува факторите заради кои некои луѓе (а некои не) чувствуваат вина на прво место. Кога тие фактори ќе бидат подобро разбрани, тогаш може да биде можно другите луѓе да учат вештини за да ја зголемат нивната ефективност во улогата на лидер.