Многу луѓе искусуваат стрес кога ги комбинираат брзите и исполнети
животи со барањата од факултетот и/или работата, додека се обидуваат да одвојат
време и за пријателите и за семејството. За некои луѓе, стресот станува речиси
начин на живеење. Сите ние искусуваме епизоден стрес – спремањето за голем
испит, пишување семинарски/есеи, можеби подготвување за интервју за работа . .
. Како и да е, континуираната „состојба“ на стрес не треба да премине во начин
на живот. Сите знаеме дека стресот (кога е присутен во некој пролонгиран
период) може да ги зголеми ризиците по здравјето, врските или општата
добросостојба.
Овој едноставен водич обезбедува основни начини за одредување на Вашето
ниво на моментален стрес, а потоа сугерира и некои лесно применливи и практични
начини за намалување на стресот.
Што е стрес?
Стресот се дефинира како одговор на барањето што е
поставено пред Вас. Стресот е нормална, природна реакција секогаш кога Вашиот
мозок ќе препознае закана. Кога заканата е перцепирана, телото ослободува
хормони кои го активираат одговорот „бори се или бегај“. Ваквиот одговор не се поврзува само со
перцепирање на закана, туку се поттикнува и со настани кои се неочекувани.
Познатиот психолог Р.С. Лазарус најдобро го опишува стресот како: „состојба или
чувство која/кое го доживува личноста кога ќе перцепира дека барањата ги
надминуваат личните или социјалните ресурси кои личноста е способна да ги
мобилизира“. За повеќето луѓе, стресот е негативно искуство.
Едноставно, стресот е неспецифичен одговор на телото, а е предизвикан
од било какво барање кое е поставено пред Вас. По дефиниција, стресот не е исто
што и нервозна тензија или анксиозност. Стресот обезбедува средства за да се
изразат талентите, да се зголеми среќата, но исто така може и да предизвика
премореност и болест (физичка или психичка), срцев удар и несреќи. За стресот,
најважно е да се запомни дека некои негови форми се нормални и неопходни. Како
што телото одговара на различни форми на физички или психички стрес, така се
случуваат и некои предвидливи промени, како на пример: забрзан пулс, крвен
притисок и излачување на стимулативни хормони. Овие одговори на стресот ќе се
појават, неважно дали тој е позитивен или негативен по природа. Искажано со
основните термини, ваквите одговори всушност го сочинуваат „бори се или бегај“
механизмот. Континуираното изложување на стрес ја намалува способноста на
телото да се справува со дополнителните форми на психолошки или физиолошки
стрес.
Како работи стресот?
Стресот може
да предизвика физиолошки, бихевиорални, па дури и психолошки ефекти.
·
Физиолошки – ослободувањето на хормоните го активира
„бори се или бегај“ одговорот. Овие хормони Ви помагаат или да се борите
посилно или да трчате побрзо. Го зголемуваат пулсот, крвниот притисок и потењето.
Стресот многу пати е поврзуван со коронарни болести. Заради зголемениот пулс
(како и работа на срце) и зголемениот крвен притисок, пролонгираниот стрес ја
зголемува тензијата и врз артериите. Исто така, влијае и врз имуниот систем, па
заради тоа настинката и грипот вообичаено се појавуваат при стресни ситуации
или периоди (испити, тензични ситуации дома или на работа, ...)
·
Бихевиорални – може да направи да сте лесно возбудливи,
пргави, па дури и иритирачки. Ефектите од стресот може да предизвикаат некои
луѓе да пијат или пушат многу повеќе, да
го занемаруваат вежбањето или соодветната исхрана или пак, претерано да седат
пред телевизор или пред компјутер.
·
Психолошки – одговорите на стресот може да ја
намалат Вашата способност за работата или за ефективна интеракција со другите
луѓе, како и да бидете помалку способни за донесување добри одлуки. За стресот,
исто така, е познато дека има улога и во анксиозноста и депресијата.
Индикатори кои
укажуваат дека сте под стрес
|
Општа иритабилност
|
Несоница
|
Зголемен пулс
|
Главоболки
|
Зголемен крвен притисок
|
Лошо варење на
храната
|
Зголемена склоност кон незгоди
|
Болки во вратот или грбот
|
Лебдечко чувство на анксиозност без некоја
особена причина
|
Промени во апетитот
или во спиењето
|
Растревоженост
|
|
Ваквиот континуиран стрес може да придонесе во нарушување на здравјето
во повеќе области: физички, емоционално, спиритуално и/или социјално. Стресот е
процес кој се трупа, па затоа многу поефективно е да се интервенира во неговите
почетни фази отколку подоцна. Обидете се да посветувате повеќе внимание на
знаците кои Ви укажуваат дека процесот на стрес започнал.
Вообичаени стресори за време на
студентскиот живот
Ваквиот тип на стресори се оние со кои студентот
интензивно и секојдневно се соочува. Некои од овој вид на стресори се:
·
поголеми академски барања;
·
да се биде сосема сам во нова средина – со нови
одговорности;
·
промени во семејните и социјалните врски;
·
финансиски одговорности;
·
средби со нови луѓе, идеи и искушенија;
·
да се биде далеку од дома, најчесто за прв пат;
·
донесување одлуки, на повисоко ниво отколку она
кое е најчесто користено;
·
злоупотеба на супстанци;
·
свесност за сексуалниот идентитет и ориентација;
·
подготвување за животот после дипломирањето;
·
психолошката „шминка“ може да игра улога во
развојот на депресија; Луѓето кои имаат ниско себеценење и кои песимистички се
гледаат и себе си и светот, или пак веќе се пренатрупани со стрес, може да се
особено подложни на депресија.
Стресот е сериозна ситуација
За многу млади возрасни, факултетот е најдобриот период од животот. Овие
критични години на прилагодување може, исто така, да бидат поткопани и од
депресија, анксиозност, злоупотреба на супстанци и растројства во исхраната. Познато
е дека многу ментални заболувања потекнуваат од траума која настанала во чувствителни
периоди, поради стрес и промени, а тоа се најчесто годините поминати на
факултет. Статистичките податоци кои се наведени подолу се само потврда дека
стресот, без оглед дали е за нас или за некој кој ни е драг и за кој се
грижиме, мора да се гледа и третира сериозно.
Студентите во денешно време , многу повеќе и почесто се чувствуваат
преоптоварени и под стрес во споредба со оние од пред 15 години, според
последните податоци од анкетата спроведена на бруцошите. Повеќе од 30% од сите
бруцоши кажале дека се чувствуваат преоптоварени, поголем дел од времето. 38%
од женската популација на студенти го изјавиле истото.
Во светски
рамки, повеќе од 350 милиони луѓе од сите возрасти страдаат од депресија. Голем
процент од студентите се чувствуваат преоптоварени, тажни, безнадежни и
депресивни до тој степен што не можат да
функционираат. Според последните податоци добиени од студентите во Америка, 10%
од нив биле дијагностицирани со депресија. Женските студенти кои биле
поотворени (или со помала стигматизација) во барањето на третмани за
депресијата, достигнале рекордни 13%.
Анксиозноста,
исто така, опфаќа милиони луѓе во светот, а во студентската популација почнува
да расте уште од 1950год. во 2000год. 7% од студентите пријавиле дека искусиле
анксиозност во претходната година. Поверојатно е женските да имаат анксиозни
растројства.
Растројствата
во исхраната опфаќаат околу 70 милиони луѓе. Она што загрижува е што ваквите
растројства, иако најчесто се застапени кај женските студенти, се повеќе машки
страдаат од истиот тип на растројства. Дополнително, жените од белата раса се
изложени на најголем ризик.
Бројот
самоубиства во светски рамки изнесува околу 1 милион годишно. Освен тоа,
самоубиствата се сметаат како трета причина за смрт во студентската популација.
Луѓето кои се
под стрес имаат поголеми шанси за
несреќи и незгоди, дури и со моторни возила, а освен тоа, тие се и
побезгрижни и поневнимателни во однос на врзувањето на појасот во автомобилите.
Според
последните податоци, 7,8% од машките и 12,3% од женските кои се на возраст од
18 до 24 години пријавиле честа ментална вознемиреност – клучниот индикатор за
депресија, како и за други ментални нарушувања.
Како реагирате на стрес?
Стресот
влијае на повеќе нивоа од човековото функционирање. Во продолжение ќе најдете
листа на симптоми на стрес, кои всушност се и најтипични реакции на него.
Прочитајте ја и означете ги сите кои се однесуваат на Вас. Потоа, заокружете ги
оние кои најчесто Ви се појавуваат.
Физички
|
Главоболки
|
Склоност кон незгоди
|
Замор
|
Чкртање со заби
|
Несоница
|
Немир
|
Промени во тежината
|
Зголемена употреба на
алкохол, дрога, цигари
|
Настинки
|
Болки во (или здрвени)
врат и рамења
|
Дигестивни тегоби
|
Силно „тропање“ на срцето
|
Ментални
|
Заборавеност
|
Збунетост
|
Здодевност
|
Летаргичност
|
Слаба концентрација
|
Без нови идеи
|
Намалена продуктивност
|
Отапени сетила
|
Негативно однесување
|
|
Емоционални
|
Анксионзост
|
Иритабилност
|
Тага
|
Депресија
|
Промени во расположение
|
Нервозно смеење
|
„Лош“ темперамент
|
Загриженост
|
Плачење
|
Лесно обесхрабрени
|
Социјални
|
Изолација
|
Намален сексуален нагон
|
Незадоволство
|
Досадување
|
Осаменост
|
Помалку контакти со
пријатели
|
Напаѓање
|
Искористување/Манипулирање
со луѓе
|
Некомуницирање
|
|
Разгледајте
ја листата. Кои од Вашите реакции најмногу Ви предизвикува грижи? Дали
забележавте некои шеми во однесувањето? Можете ли да посочите еден ефективен
начин на справување со секоја од Вашите реакции на стрес? (ако за овој дел Ви
се потребни идеи, разгледајте ги следните страни од овој текст)
Откако ќе ги
препознаете реакциите на стрес, како и шемите кои се појавуваат во нив и
механизмите за справување со нив, треба да создадете програма за стрес
менаџмент со која ќе ги воочите и стресорите во Вашиот живот. И запомнете,
многу е важно да побарате професионална помош доколку се борите.
Метод за идентификување на изворите на стрес
Започнувањето на Стрес дневник може да Ви помогне да ги идентификувате
стресорите во Вашиот живот. Чувањето на белешките за тоа што Ви предизвикало
стрес, како сте се чувствувале (физички и емоционално), како сте изреагирале и
како сте успеале да преминете преку тоа, може всушност многу да Ви помогне.
Овој дијаграм може да Ви помогне при правењето и водењето на Стрес дневникот.
Процес на
планирање на стресот
Стратегии за справување со стресот
Во продолжение следуваат совети кои ќе Ви помогнат во одржувањето на
поздрав животен стил и кои ќе Ве подготват за да можете полесно да се носите со
стресот во секојдневното живеење.
Научете како да
нажете „НЕ“. Знајте ги сопствените граници и не ги нарушувајте. Тоа
што прифаќате да правите нешто што е повеќе отколку што можете, не е добар
избор. Сосема е во ред е ако не ја извршувате секоја активност која Вашите
пријатели ја прават.
Став.
Во природата на човекот е да сака да излудува. Вашиот ум е моќна алатка –
искористете го за Ваша сопсвена полза. Рационалното размислување може далеку да
Ве одведе.
Смејте се. Правете нешто во што уживате,
изберете си хоби, дружете се со пријателите и научете како да го балансирате Вашиот
живот. Ако сте вознемирени, изразете ги Вашите чувства. Немојте да ги чувате за
себе зашто тоа само ќе го зголеми Вашиот стрес.
Избегнувајте
алкохол и цигари. Ова е само краткотрајна помош. Оној момент кога
хемикалиите ќе го напуштат Вашето тело, повторно се враќате на чувството на
стрес, кое можеби е и полошо од она кое, на прво место, Ве поттикна да го
побарате овој вид на помош.
Избегнувајте
го кофеинот. Кофеинот може да ја влоши анксиозноста, несоницата,
нервозата и треперењето.
Здрава исхрана.
Внесете соодветна исхрана. Јадете барем еден топол оброк кој е приготвен дома.
Вежбајте. Физичките активности може да Ви
помогнат, не само да согорите калории, туку и да го согорите стресот. Вежбањето
помага во опуштање на тензијата/напнатоста. Вежбајте 30 минути дневно барем 3
дена во седмицата.
Опуштете ги и
умот и телото. Длабоко земајте воздух. Визуелизирајте го успехот.
Воспоставете „време за себе“, во кое ќе правите нешто во што уживате.
Фокусирајте го Вашето внимание само на сегашниот момент.
Спијте. Потребни се најмалку 7 часа
сон за да може Вашиот мозок и тело да функционираат на оптимално ниво.
Избегнувајте ги дремките преку ден, кои се подолги од 1 час.
Здрави врски. Зборувајте
и дружете се со пријателите. Најдете некој со кој ќе можете да ги споделите
сите свои проблеми.
Управување на
времето. Обезбедете си планер, направете
распоред или уште подобро, to-do листа. Означете како ќе Ви
изгледа Вашиот месец, па така ќе имате распоред и за секоја одделна седмица.
Потоа, направете распоред за секој посебен ден. Бидете прецизни. Запишете ги Вашето
време за предавања, времето за учење, оброците, слободните активности и
спиењето.
Организација.
Научете како да ги организирате белешките, запишувајте ги Вашите обврски, како и
крајните рокови или дати. Воспоставете си приоритети за секој ден.
Буџет.
Направете буџет за Вашите месечни трошоци. Распределете ги Вашите пари врз
основа на сметките, а потоа определете колку од парите ќе Ви останат „за
забава“.
Одредете го Вашиот
стил на учење. Откријте дали сте визуелен, аудитивен или
кинестетички ученик.
Успорете.
Определете и земете си онолку време колку што Ви е потребно за да обезбедите
работа која е добро завршена.
Најдете систем
за поддршка. Неважно дали тоа е Вашата мајка, сестра, брат,
пријател или советник, најдете некој на кој можете слободно да му искажете се
(чувства, мисли, ставови,...). Понекогаш, она што ни е потребно е „издувен
вентил“ за стресот.
Направете
промени во Вашето опкружување. Ако Ви е тешко да функционирате и учите во Вашата соба, одете на
место каде нема гласна музика и има посилно осветлување (читални или
библиотеки).
Делегирање на
обврските. Кога обврските од факултетот или работата стануваат се
поголеми и пообемни, нивното поделување помага при намалувањето на притисокот и
стресот.
Освен тоа, во овој текст ќе најдете и дополнителни сугестии за
намалување на нивото на стрес и за зголемување на постигнувањата на факултет.
·
Одржувајте го Вашето место, но и Вашиот ум
организиран.
·
Одете на предавања и вежби.
·
Бидете во чекор со работата и наставата (правило:
два часа учење дома = 1 час предавање)
·
Вклучете се во активностите од/за факултетот.
·
Одржувајте ја комуникацијата и близината со Вашето
семејство.
·
Максимално искористете ги поволностите што ги нуди
факултетот и одберете си пат за својата кариера.
·
Формирајте здрави врски.
·
Зборувајте со некого за Вашите проблеми (член на
семејството, пријател, стручно лице и сл.)
·
Запознајте ги професорите.
Се уште не сте убедени дека можете ништо да преземете во намалување на
нивото на стрес? Ако одговорот на овие совети е „Аха, да. Кога да ги вклучам овие
работи во мојот веќе презафатен и преполнет распоред (и живот)?“, продолжете да
читате.
„Како да останете под стрес“ приод
Очигледно, некои студенти уживаат во стесот. Дали тие придобивки се
привлечни?
Стресот Ви помага да изгледате значајно/важно. Секој
кој е под толку многу стрес како Вас мора многу напорно да работи, па
следствено на тоа, најверојатно прави и работи нешто многу важно.
Ви помага да ја одржувате оддалеченоста од другите
и да избегнувате интимност. Од некој кој е толку многу зафатен како Вас,
сигурно не може да се очекува да формира емоционален атачмент или близина со
некој друг. И соочете се, и онака не сте некоја забавна личност, личност со која
некој би сакал да биде близок.
Помага при одбегнувањето на одговорноста. Очигледно,
Вие сте толку многу под стрес, па не можете да извршувате и друга/и работа/и.
Ова Ве прави недостапни за секојдневните „банални“ обврски, па некој друг нека
ги врши нив.
Ви помага да одбегнете успех. Зошто
да ризикувате да бидете „успешни“, кога со тоа што ќе останете под стрес,
можете да го одбегнете сето тоа? Стресот може да ја одржи Вашата перформансата
на толку ниско ниво што успехот никогаш нема да Ви биде закана.
Стресот Ви
дозволува да го задржите и Вашиот директивен стил. „Прави
како што ти велам!“ генерално е дозволено во кризни ситуации. Ако одржувате
постојана стресна и кризна атмосфера, тогаш сигурно можете да го оправдате тоа
што цело време им кажувате на другите што да прават.
Совети за луѓето кои досега немале доволно стрес во нивниот
живот
Доколку Вие
сте од оние студенти кои уживаат да бидат под стрес и сакате да го
задржите/зголемите нивото на стрес или пак сте од студентите на кои луѓето под
стрес им се модели за однесување - еве неколку веќе докажани методи за остварување
на Вашата цел: останување под стрес или зголемување на нивото на стрес.
Немојте да вежбате. Вежбањето одзема
многу време, време кое можете да го поминете во грижи.
Јадете и пијте се што сакате. Ниту
цигарите ниту балансираната храна нема да Ви помогнат во прочистувањето на Вашиот
организам.
Покачете телесна тежина. Упорно трудете
се да останете најмалку 10-11кг над Вашата препорачана тежина.
Земете огромна количина на стимуланти.
Старите стандарди за кофеин, никотин, шеќер и Кока Кола ќе продолжат одлично да
си ја вршат својата работа.
Одбегнувајте ги меките, сензитивни вежби.
Игнорирајте ги доказите кои упатуваат на тоа дека молитвата, медитацијата,
јогата, длабокото дишење и/или фантазирањето помагаат при намалувањето на
стресот. Работната етика е доволна и одлична за сите, секаде!
Ослободете се од Вашиот систем за социјална
поддршка. Кажете им на малкуте
пријатели кои имаат желба да Ве толерираат дека Вие размислувате и се грижите
за пријателството само ако имате време, кое всушност никогаш го немате. Ако
некои од нив упорно се грижат за Вас, одбегнувајте ги.
Секоја критика направете ја лична. Ако
некој го критикува било кој аспект од Вашата работа, семејство, куче, соба,
куќа или кола, тогаш тој прави личен напад врз Вас. Не одвојувајте време за да
слушате, да бидете навредени и да вратите на нападот.
Отфрлете ја смислата за хумор. Останувањето
под стрес не е материјал за смеење и затоа не треба да биде третиран како
таков.
Издржете стоички. Никогаш, никогаш,
никогаш не барајте помош и ако сакате нешто да биде направено како што треба,
направете го сами.
Станете воркохолик. Ставете
ја работата пред се и секогаш осигурајте се дека ќе земете работа дома секој
работен ден, па дури и во викендите. Потсетувајте се дека одморот и слободното
време се за плачковци.
Отфрлете ги сите добри вештини за организирање на
времето, како и границите за работа/учење. Во својот распоред
вметнете многу повеќе активности отколку што можете воопшто и да завршите, па
потоа грижете се за преполниот распоред секогаш кога ќе Ви се пружи шанса.
Одолговлекувајте. Одложувањето на
работите до последната секунда секогаш прави огромна количина на стрес.
Грижете се за нештата кои не можете да ги
контролирате. Грижете се за берзата, за земјотреси, за животот во
ледено време, . . . за сите големи проблеми.
Станете перфекционист, но со највисоки (и можеби
недостижни) стандарди. Или победете се себе си или чувствувајте се виновни,
депресивни, обесхрабрени кога нема да ги постигнете тие високи стандарди.
Аналитички поглед кон стресот
Скалата за
оценување на приспособувањето кон факултетот е адаптација на Скалата на животни
настани на Holmes I Rahe.
Модифицирањето и прилагодувањето кон студентите (и типичните возрасти за
студенти) беше неопходно за да може да се направат груби индикатори за нивоата
на стрес кај нив, а кои може да имаат можни последици по здравјето.
Во оваа скала,
секој настан, како на пример првиот испитен рок (колоквиумска), имаат соодветна
вредност која претставува количина на прилагодување која личноста треба да ја
претрпи.
За да го
дефинирате Вашиот стрес скор, заокружете ги поените кои одговараат на настаните
низ кои сте поминале во претходните 6 месеци или најверојатно ќе поминете низ
нив во наредните 3 месеци. Потоа, соберете ги заокружените вредности и запишете
го збирот во соодветната колона (колона „Вкупно“).
Настан
|
Поени
|
Смрт на партнер
|
100
|
Вонбрачна бременост од страна на женското
|
92
|
Смрт на родител
|
80
|
Вонбрачна бременост од страна на машкото
|
77
|
Развод
|
73
|
Смрт на близок член на семејството
|
70
|
Смрт на близок пријател
|
65
|
Развод на родителите
|
63
|
Затворска казна
|
61
|
Голема повреда или болест
|
60
|
Брак
|
55
|
Отпуштање од работа
|
50
|
Загуба на финансиската поддршка од факултет
|
48
|
Паднат/а на важен или задолжителен предмет на
факултет
|
47
|
Сексуални потешкотии
|
45
|
Сериозна расправија со некој близок значаен
|
40
|
Условно запишување година/семестар
|
39
|
Промена во кариерата
|
37
|
Нов љубовен интерес
|
36
|
Зголемен обем на работата и задачите за факултет
|
31
|
Извонредни лични постигнувања
|
29
|
Прва колоквиумска/испитна сесија
|
28
|
Сериозна расправија со професор/асистент
|
27
|
Пониски оцени од очекуваните
|
25
|
Промена на насоката на студирање
|
24
|
Промена во социјалните активности
|
22
|
Промена во навиките за спиење
|
21
|
Промена во навиките за јадење
|
19
|
Мали нарушувања на законот (казна за погрешно
паркирање)
|
15
|
Вкупно
|
|
1. Лицата кои
имаат скор 300 и повисок, се на висок здравствен ризик и може да размислуваат
за барање професионална помош во справувањето со стресот.
2. Луѓето кои
имаат скор меѓу 150 и 300 имаат 50% шанса за сериозна здравствена промена во
следните 2 години , па може ќе сакаат да прават самопроцени за фрекфенцијата на
стресот, за да се осигураат дека се справуваат со него онолку добро колку што
мислат.
3. Луѓето чиј
скор е 150 и помал имаат шанси 1:3 за сериозни здравствени промени, но сепак
треба да размислуваат за активности кои ќе го редуцираат стресот.
Секој од Вас треба да запомни повторно да ја
пополни оваа скала одвреме-навреме, зашто на тој начин можете да го согледате
ризикот по Вашето здравје и да преземете нешто околу тоа.
Креативна визуелизација и стимулација
Еден од начините за ослободување од стресот, а за добивање поголема
контрола на околината, е преку позитивен себе-разговор. Вашиот ум верува во она
што му го кажувате. Важно е да ги комбинирате вежбите за визуелизација со
позитивна афирмација. Слабите изведувачи, како и оние со негативна слика за
себе најчесто не се ценат доволно. Ако постојано си кажувате себе си дека не
можете нешто да направите, сигурно премногу ќе се изненадите ако успеете во тоа
нешто.
Може да биде многу тешко да го смените негативниот говор кон себе ако
тој е дел од Вашата изградена личност, дел од Вас или дел од системот на пораки
кои сте ги слушале од родителите или од значајните други возрасни во текот на
растењето. Многу често, кога некој сака да се промени, завршува на уште пониско
ниво од она од кое почнал секогаш кога ќе се „улови“ себе си како си кажува
негативни коментари (на пр. „Требаше подобро да го сработам овој испит, леле колку сум глупав/а. Ете, пак се
критикувам себе си....)
Наместо да се обидувате да го искорените негативниот говор кон себе,
обидете се да го редуцирате со тоа што ќе ги замените со позитивни фрази за
себе, кои сте вежбале да си ги кажувате. Ова воопшто не е лесно, а луѓето често
се чувствуваат глупаво и лажливо кога употебуваат афирмации/потврди за себе си.
Ако некој го поминал целиот свој живот слушајќи негативни коментари,
најверојатно тој нема веднаш да почне да верува во позитивните самоизјави за
себе. За тоа треба време и вежбање.
Еве неколку сугестии за полесно користење на позитивните афирмации.
Позитивните
коментари формулирајте ги во прво лице еднина во сегашно време (кога
е тоа можно). Преземете сопственост врз изјавата. На пр. „Јас сум..., „Јас
можам...“.
Користете
ги позитивните коментари на најпозитивниот можен начин. Во Вашите
афирмации избегнувајте го користењето на зборовите како „не“ и „не можам“. Ова
е многу важно зашто мозокот не е способен да визуелизира негативна акција. Ако
се обидувате да се визуелизирате како „не“ правите нешто, тогаш мора да се визуелизирате
себе си како правите друга акција. Обидете се да визуелизирате: „Не го јади колачето“.
Хемисферите
меѓу себе не комуницираат најдобро. Десната хемисфера од
мозокот е предоминантно визуелна, а левата работи логички и буквално, а освен
тоа и не може да го разбере зборот „не“.
Кажете
тоа што сакате да бидете. Ако одите да полагате испит, се
подготвувате за јавен говор, одите на интервју за работа или сакате некого да
поканите на состанок, ако си кажете „Немој да си под стрес“, Вие си создавате
слика за некој кој е под стрес. Но ако кажете „Се чувствувам смирено и
опуштено, јас сум самоуверен и подготвен“, тогаш создавате слика за некој кој
навистина е таков.
Импликациите
од ова може да бидат длабоки. Ако некому му давате инструкции,
кажете му како сакате да го направи нештото, а не како не сакате да го направи.
Краткоста
промовира. Афирмациите направете ги кратки, едноставни и јасни. Долгите и комплексни изјави се многу потешки
за интернализирање.
Вежбајте.
Користете што повеќе реченици при визуелизацијата и афирмацијата на себе си.
Вербализирајте ги изјавите откако ќе ги запишете на хартија. Уште подобро,
гледајте се себе си во огледало како ги кажувате тие изјави. Кога ќе ја визуелизирате
сопствената изведба (изговарањето на изјавите), вежбајте – повторувајте ги
често, се додека не создадете точна симулација. Секогаш помнете како звучи,
какво е чувството кога ќе го кажете тоа, ...
Уште
вежбајте. Направете ги афирмациите и визуелизациите емоционални.
Замислете си како ќе биде ако се чувствувате среќни, успешни, моќни, самоуверени.
визуелизирајте се како ги искусувате овие емоции. Истовремено, работете на тоа
да ги елиминирате негативните емоции од Вашиот живот (на пр. Уморен/на сум,
тажен/на сум, осамен/а сум, ...)
Накратко, создадете си слика на
некој кој сакате да станете, некој кој прави она што Вие сакате да правите, а
потоа фокусирајте се на таа слика. Смислете нешто што сакате да си кажете на
себе си, па потоа почнете да си го кажувате.
Совет!
Доколку Вие, или некој што го знаете изгледа како да искусува стрес кој
значително се одразува врз функционирањето на дневна база, ве молиме побарајте
помош.
Ние сме тука за Вас во секое време! Ви нудиме тренинг за управување и
справување со стрес!
Нашите Гешталт терапевти, тренери и супервизори, кои се искусни професионалци во својата област
ќе Ви помогнат да го оставите стресот позади Вас!
Контактирајте нè!
075
406 985 – Биљана Копрова
075
336 540 – Благица Ризоска Тулов
076
847 748 – Емилија Велевска
